παλίμψηστα

Παλίμψηστα

Σεμινάριο προφορικής γραφής, Αμοργός, Αύγουστος 2018

6 παλίμψηστα, νέα γραφή πάνω στον πάπυρο κλασικών ελληνικών τραγουδιών
Αναλύτική παρουσίαση σεμιναρίου

 

Όπως είναι γνωστό, με τον όρο παλίμψηστα (πάλιν+ψάω = αποξέω), στην πιο γενικευμένη του χρήση, εδώ και αιώνες, περιγράφονται περγαμηνές ή πάπυροι ή ζωγραφικοί πίνακες οι οποίοι, για λόγους οικονομίας στη γραφική ύλη, χρησιμοποιήθηκαν για δεύτερη φορά, αφού απαλείφθηκε το αρχικό τους περιεχόμενο και επικαλύφθηκε το νέο. Συχνά, μαζί με την τελευταία εγγραφή στο παλίμψηστο, ο αποδέκτης προσλαμβάνει ίχνη από παλιότερα κείμενα ή εικόνες που, καθώς δεν έχουν σβηστεί εντελώς, φέρουν το άρωμα άλλων εποχών, κόσμων ή πολιτισμών.

 

Χρησιμοποιούμε λοιπόν αυτή τη λέξη για να περιγράψουμε κάποια πρώτα κείμενα γραμμένα σε πάπυρους και περγαμηνές που στη συνέχεια επικαλύφθηκαν με νέα κείμενα σε μεταγενέστερη εποχή για να χρησιμοποιηθούν ξανά ως βάση για τη δημιουργία νεότερων έργων. Στις συναντήσεις μας, αυτό θα κάνουμε και εμείς. Θα εξετάσουμε κάποια πρώτα κείμενα, τραγούδια κυρίως, τα οποία θα μελετήσουμε έτσι ώστε να εντοπίσουμε τα δομικά τους συστατικά. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας αυτά τα υλικά, θα γράψουμε πάνω στο ίδιο «σώμα», για το ίδιο θέμα, με το ίδιο συναίσθημα, νέα κείμενα, τραγούδια, θεατρικά ή λογοτεχνικά κείμενα.  

 Στο σεμινάριο αυτό θα δουλέψουμε, μεταφορικά, την τέχνη του παλίμψηστου. Το παλίμψηστο είναι μια περγαμηνή όπου έχει αποξεστεί μια πρώτη εγγραφή για να χαραχτεί μια άλλη, η οποία όμως δεν κρύβει εντελώς την αρχική. Παλίμψηστα, μεταφορικά μιλώντας, είναι τα υπερκείμενα. Συνεργατικά, θα εντοπίσουμε όλους εκείνους τους τρόπους με τους οποίους ένα μεταγενέστερο κείμενο ωθεί τους αναγνώστες του, ρητά ή υπόρρητα, να διαβάσουν ή να θυμηθούν κάποιο παλαιότερο. Στην παγκόσμια λογοτεχνία αυτή η «μετεγγραφή» γίνεται συστηματικά από τους συγγραφείς είτε μη συνειδητά είτε υπαγορεύεται από τη φύση και τη γραμματολογική θέση συγκεκριμένων λογοτεχνικών γενών λ.χ. της παρωδίας, του παστίς (δηλαδή τη μίμηση «ύφους» υπό μορφή παρωδίας, αλλά ανέξοδα, δηλαδή χωρίς τις προϋποθέσεις της σάτιρας), του αντιμυθιστορήματος, της γελοιολογίας.

 

η επικοινωνία

kollaros.nikos@gmail.com